Bir direniş hikayesi Dengbej ve Stranbej olarak Eyşe Şan
Yükleniyor...
Tarih
2019
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
İstanbul Bilgi Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Musical performing culture of ‘Dengbêj’ that is a part Kurdish oral culture and an important source of Kurdish history, is often seen as a tradition that enables the transmission of culture from past to present. Historically both men and women have always been the performers of dengbêj as the agents of this tradition and the primary source of oral history and oral culture. In the history, however, while men have been recognized as the visible representatives of dengbej, women were left behind in this practice by the patriarchial structure. Yet women continued to claim their presence as dengbej. By focusing on the story of women dengbej Eyşe Şan, who lived in Turkey between the years 1938-1984, this study aims to understand understudied area of Kurdish women’ history through dengbêj / stranbêj (singer) narratives. Emerging themes in the songs of Eyse San form a significant space for understanding Kurdish women's history and their forms of resistance.
Kürt tarihi okumalarına kaynaklık eden, Kürt sözlü kültürü içinde karşılaştığımız dengbêjlik, kültürün geçmişten günümüze taşınmasını sağlayan bir gelenek olarak görülmektedir. Bu geleneğin aktarıcıları olarak dengbêjler, sözlü tarih ve sözlü kültür açısından birincil kaynak olarak karşımıza çıkmaktadır. Dengbêjlik, kadınların ve erkeklerin sürdürdüğü bir gelenek olmasına rağmen tarihsel süreçte erkekler bu geleneğin temsilcileri olarak daha görünür olmuş, ataerkil toplum yapısı ve dinsel söylemler kadın dengbêjlerin görünürlüğünün önüne geçmiştir. Sözlü gelenekten koparılması mümkün olmayan kadınlar buna rağmen üretmeye devam etmiş ve bu gelenekte yerini almıştır. Bu tez sözlü gelenek ve şarkıları merkeze alarak bu çalışma, literatürü henüz oluşturulmamış olan Kürt kadın tarihine dengbêj/stranbêj anlatıları üzerinden bakmayı amaçlamaktadır. Türkiye’de 1938-1984 yılları arasında yaşamış dengbêj-stranbêj Eyşe Şan üzerinden dengbêjlik geleneği içinde kadınların, özne olarak konumlarını ve sanatın bir karşı duruş olarak alan açması tartışmaktadır. Tarihine dair çok az yazılı kaynak bulunan Eyşe Şan’ın stranları ve içerdiği temalar dengbêjlik üzerinden Kürt kadın tarihini ve karış duruş biçimlerini anlamak için önemli bir alan açmaktadır.
Kürt tarihi okumalarına kaynaklık eden, Kürt sözlü kültürü içinde karşılaştığımız dengbêjlik, kültürün geçmişten günümüze taşınmasını sağlayan bir gelenek olarak görülmektedir. Bu geleneğin aktarıcıları olarak dengbêjler, sözlü tarih ve sözlü kültür açısından birincil kaynak olarak karşımıza çıkmaktadır. Dengbêjlik, kadınların ve erkeklerin sürdürdüğü bir gelenek olmasına rağmen tarihsel süreçte erkekler bu geleneğin temsilcileri olarak daha görünür olmuş, ataerkil toplum yapısı ve dinsel söylemler kadın dengbêjlerin görünürlüğünün önüne geçmiştir. Sözlü gelenekten koparılması mümkün olmayan kadınlar buna rağmen üretmeye devam etmiş ve bu gelenekte yerini almıştır. Bu tez sözlü gelenek ve şarkıları merkeze alarak bu çalışma, literatürü henüz oluşturulmamış olan Kürt kadın tarihine dengbêj/stranbêj anlatıları üzerinden bakmayı amaçlamaktadır. Türkiye’de 1938-1984 yılları arasında yaşamış dengbêj-stranbêj Eyşe Şan üzerinden dengbêjlik geleneği içinde kadınların, özne olarak konumlarını ve sanatın bir karşı duruş olarak alan açması tartışmaktadır. Tarihine dair çok az yazılı kaynak bulunan Eyşe Şan’ın stranları ve içerdiği temalar dengbêjlik üzerinden Kürt kadın tarihini ve karış duruş biçimlerini anlamak için önemli bir alan açmaktadır.
