Kürtlerde kültürel bellek ve destanlar; dewrêş û edûlê

Yükleniyor...
Küçük Resim

Tarih

2019

Dergi Başlığı

Dergi ISSN

Cilt Başlığı

Yayıncı

İstanbul Bilgi Üniversitesi

Erişim Hakkı

info:eu-repo/semantics/openAccess

Özet

ÖZET: Yazıdan daha fazla söze başvurmuş olan Kürtlerde sözlü gelenek, kültürel belleğin zinde kalmasında manevi mirasa sahiptir. Kürt toplumunda birikimlerini söz aracılığıyla bellekte taşıyan sözlü edebiyatın aktarıcıları olan Dengbêjler ve çirokbêjler genellikle yazı kültürüne çok sonra sahip olmalarından kaynaklı çok iyi bir bellek ve söyleme yeteneğine sahiptirler. Devraldıkları geleneği sürdürmekle beraber bir toplumun belleğini canlı tutma görevini üstlenmişlerdir. Kültürel belleğe ilişkin pek çok bilgiyi sözlü kültür ürünlerinden öğrenen Kürtler, toplumun hikâyelerine dair gerçeğe en yakın kaynak olarak bir sözlü kültür halk ürünü olan destanlara başvurmaktadırlar. Kürt kültürü ve tarihine dair güncel bilgilere ve kültürel temalara sahip Dewrêş û Edûlê destanı Dengbêjler aracılığı ile günümüze kadar gelmiştir. Destanın kahramanı olan Dewrêş’in trajedisine baktığımızda, o dönemde yaşayan Kürt aşiretlerinin yönetilmeye karşı duydukları tahammülsüzlük ve buna bağlı olarak da farklı inançlara rağmen var olma savaşının bedelleri ve bir aşkın trajedisi vardır. İşte Dengbêj bu savaşlarda kaybeden, sürgün edilen, direnen kahramanların yarattığı değerleri anlatılarıyla görünür kılmaktadır. Bu çalışmada anonim ve epik türe dahil edilen Dewrêş û Edûlê destanına, belirli temalar üzerinden yaklaşarak sosyal yaşamı, kadın imajlarını ve inanç temsillerini çözümlemek amaçlanmıştır. Kürtlerin ortak hafızasında yer alan Dewrêş û Edûlê destanını kültürel bellek çerçevesinde değerlendirebilmek için toplumsal hafıza, kültürel bellek ve sözlü kültür üzerine teorik incelemeler ve kavramsal çerçeve oluşturularak bu destanı dillendiren Dengbêjlerin ses kayıtları deşifre edilip destana dair incelemeler yapılmıştır.
ABSTRACT: Oral tradition in Kurds, who resort to more words than writing, has a spiritual heritage to memory retention. Dengbêjs and çirokbêj, who are the transmitters of oral literature in Kurdish society that carry their knowledge through words, they have very good memory and telling ability. Because they usually have a writing culture after a long time. Both they have taken on the task of keeping the memory of a society alive and they have taken over maintaining the tradition. Kurds, who learn a lot of information about cultural memory from verbal cultural products, refer to epics, which are an oral culture folk product, as the true source of the stories of society. The epic of Dewrêş û Edûlê, which has up-to-date information and cultural themes on Kurdish culture and history, has survived through the Dengbêjs. When we look at the tragedy of Dewrêş, which has the hero of the epic, there are the existence of war’s costs and tragedy of love despitethe intolerance of the Kurdish tribes living in that period and the different beliefs. Dengbêj makes the values created by the heroes who lost in the wars, exiled and resisted in these wars made it visible with their narratives. In this study, it is aimed to analyze social life, female images and representations of faith by approaching Dewrêş û Edûlê epic, which is included in anonymous and epic genre, through certain themes. In order to evaluate the Dewrêş û Edûlê epic in the common memory of the Kurds within the framework of cultural memory, theoretical studies and conceptual framework on social memory, cultural memory and oral culture were created and Dengbêj's voice recordings were deciphered and investigations were made on the epic.

Açıklama

Anahtar Kelimeler

Destan, Dengbêj, Dewrêş û Edûlê, Kültürel Bellek, Sözlü Kültür, Memory, Epic, Oral Culture

Kaynak

WoS Q Değeri

Scopus Q Değeri

Cilt

Sayı

Künye