Tracing the accumulation by dispossession moments of Turkish tobacco sector within the neoliberal transformation
Yükleniyor...
Tarih
2012
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
İstanbul Bilgi Üniversitesi
Erişim Hakkı
Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 United States
info:eu-repo/semantics/openAccess
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Türkiye’de tütün üretimi ve tütün piyasası son otuz yıllık süreç içerisinde büyük bir dönüşüm yaşamıştır. 24 Ocak Kararları ile başlayan ekonomideki liberalleşme sürecinin doğrultusunda tütün ve sigara sektörü yapısal dönüşümlerden geçmiştir. 80’lerde yabancı menşeli tütünlerin ithalinin serbest bırakılması ile başlayan bu süreç, 2001 ekonomik krizi sonrasında çıkartılan Tütün Yasası dahilinde tütün üretiminde sözleşmeli çiftçilik modelinin uygulamaya sokulmasıyla ve sonrasında 2008’de yıllardır tütün üretimini ve ticaretini düzenleyen devlet tekelinin özelleştirilmesi ile devam etmiştir. Bu tez, Türkiye tütün sektöründe son dönemde yaşanan gelişmeleri David Harvey’in “mülksüzleşme yoluyla birikim” kavramı üzerinden değerlendirmektedir. Harvey, dünyanın farklı coğrafyalarında uygulamaya konan neoliberal pratiklerini, kapitalizmin 1970’lerde yaşadığı aşırı-birikim krizinin sonrasında kapitalist birikim rejiminin zamansal ve mekansal olarak tekrardan organize edilmesi olarak görmektedir. Tez iki ana eğilimi ortaya koymaktadır. Bunlardan ilki, Harvey’in de vurguladığı üzere, Marx’ın kapitalist üretim modeline geçişte tarihi bir aşama olarak kavramsallaştırdığı “ilksel birikimin” kapitalist üretim sistemi içerisinde de her an gerçekleştiğidir. David Harvey, “mülksüzleşme yoluyla birikim” kavramıyla bu heranlılığa ve ilksel birikimin güncelliğine vurgu yapmaktadır. Tez, Tekel’in özelleştirilmesini, çok uluslu sigara şirketlerinin tütün ve sigara piyasalarını domine etmesini, Tütün yasası ile piyasanın tekrardan düzenlenmesini, tütün üretiminin yıllar içerisinde azalıp, tütün üreticilerinin tütün üretiminden kopmak durumunda kalmalarını mülksüzleşme yoluyla birikim kavramı üzeriden değerlendirmektedir. Tezde altı çizilmeye çalışılan bir diğer nokta da tütün piyasasının piyasa dinamikleri doğrultusunda kendinden işleyen bir yapı olduğu görüşünün aksine piyasa aktörlerinin ve devletin sürekli müdahale ettikleri bir mücadele alanı olduğu görüşüdür. Uluslararası antlaşmalar, yasa metinleri, yönetmelikler, eylem planları, sözleşme şartları, vergi politikaları her daim üreticiler, şirketler ve devletler arası bu mücadelenin somutlaştığı alanlardır. Bu anlamda bu tez çalışması farklı zamanlarda, farklı boyutlarda tütün piyasasını yeniden düzenlemeye yönelik bu gelişmeleri birarada kantitatif veriler üzerinden değerlendirerek, geniş tarihsel ve teorik çerçeve içersinde bütünlüksel bir analiz oluşturmaya çalışmıştır.
Turkish tobacco market has transformed largely in the last three decades. In line with the economic liberalization process, which started with the 24 January decisions, tobacco and cigarette sector went through a structural transformation. Starting with the legalization of nonlocal tobacco imports, the process was further accelerated with the ratification of the Tobacco Law shortly after the 2001 economic crisis, a law which put into practice the contract farming system. The process culminated in 2008, with the privatization of the national monopoly on tobacco production and trade. This thesis aims to analyze the recent developments in Turkish tobacco sector by using David Harvey’s notion of “primitive accumulation”. According to Harvey, the neoliberal practices being implemented in various geographies around the world can be thought as the spatio-temporal reorganization of the capitalist accumulation regime after the over-accumulation crisis of capitalism in the 70s. The thesis reveals two major patterns. Primarily, it claims that primitive accumulation practices take place in any moment throughout the capitalist mode of production as Harvey emphasizes contrary to how Marx represents it as a historical moment during the rise of capitalism. Harvey approaches “accumulation by dispossession” in order to emphasize the continuous contextures of primitive accumulation in capitalist accumulation process. The thesis discusses the privatization of TEKEL, the domination of transnational cigarette companies, the restructuring of the tobacco market through the Tobacco Law, the decrease in the tobacco production throughout the years, and the detachment of tobacco cultivators from land and production as practices of accumulation by dispossession. Contrary to mainstream arguments stating that the dynamics in tobacco market are consequences of natural market processes, the thesis goes on to claim that the tobacco market is a field of struggle between market agents, composed by ceaseless interventions of the state and of international institutions. International agreements, laws, regulations, action plans, conditions of contracts, and tax policies are concrete forms in which this struggle takes place. The thesis, by referring to macro statistics and socio-economic indicators, aims to present a coherent picture of the recent dynamics restructuring the Turkish tobacco market, and to situate this restructuring within the broader historical and theoretical framework.
Turkish tobacco market has transformed largely in the last three decades. In line with the economic liberalization process, which started with the 24 January decisions, tobacco and cigarette sector went through a structural transformation. Starting with the legalization of nonlocal tobacco imports, the process was further accelerated with the ratification of the Tobacco Law shortly after the 2001 economic crisis, a law which put into practice the contract farming system. The process culminated in 2008, with the privatization of the national monopoly on tobacco production and trade. This thesis aims to analyze the recent developments in Turkish tobacco sector by using David Harvey’s notion of “primitive accumulation”. According to Harvey, the neoliberal practices being implemented in various geographies around the world can be thought as the spatio-temporal reorganization of the capitalist accumulation regime after the over-accumulation crisis of capitalism in the 70s. The thesis reveals two major patterns. Primarily, it claims that primitive accumulation practices take place in any moment throughout the capitalist mode of production as Harvey emphasizes contrary to how Marx represents it as a historical moment during the rise of capitalism. Harvey approaches “accumulation by dispossession” in order to emphasize the continuous contextures of primitive accumulation in capitalist accumulation process. The thesis discusses the privatization of TEKEL, the domination of transnational cigarette companies, the restructuring of the tobacco market through the Tobacco Law, the decrease in the tobacco production throughout the years, and the detachment of tobacco cultivators from land and production as practices of accumulation by dispossession. Contrary to mainstream arguments stating that the dynamics in tobacco market are consequences of natural market processes, the thesis goes on to claim that the tobacco market is a field of struggle between market agents, composed by ceaseless interventions of the state and of international institutions. International agreements, laws, regulations, action plans, conditions of contracts, and tax policies are concrete forms in which this struggle takes place. The thesis, by referring to macro statistics and socio-economic indicators, aims to present a coherent picture of the recent dynamics restructuring the Turkish tobacco market, and to situate this restructuring within the broader historical and theoretical framework.
