1858 Ceza Kanunname-i Hümayunu’nda Irz ve Namus Kavramlarının Kodifikasyonu ve Toplumsal Cinsiyet
Küçük Resim Yok
Tarih
2022
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Bu makale, Tanzimat dönemi kodifikasyon hareketi içerisinde çıkarılan Osmanlı ceza kanunnamelerinde ırz kavramının hukuki dönüşümüne bakarken, “hetk-i ırz” üst başlığı altında cinsel suçlara en kapsamlı şekilde yer veren 1858 Ceza Kanunname-i Hümayunu’na özel olarak odaklanmakta ve ırz kavramının cinsiyetçi açılımlarının yeni ceza hukuku anlayışında tezahürlerini incelemektedir. Söz konusu ceza kanunnamesi, Napolyon’un 1810 yılında yayınlamış olduğu ve 1832’de yenilenen Code Pénal’inden uyarlanmış bir kanunname olması dolayısıyla Tanzimat ceza kanunnameleri içinde en tartışmalı yere sahip olan kanunnamedir. Bu sebeple, makale öncelikle literatürdeki bu tartışmalara yer vermekte ve yerli-yabancı ikiliği ekseninde yapılan bu tartışmaların, Tanzimat kanunlarının küresel düzlemde modern devletlerin yasalaştırma dalgası içinde analiz edilmesine engel olduğunu iddia etmektedir. Fakat, bu çalışma esas olarak Ceza Kanunname-i Hümayunu’nun “Hetk-i ırz edenlerin mücâzâtı beyanındadır” başlıklı bölümündeki cinsel suçları ilgilendiren maddeler ile Code Pénal’in “Ahlaka Saldırı” (Attentats aux Moeurs) başlıklı ilgili bölümündeki maddeleri kültürel ve hukuki uyarlama açısından karşılaştırmaktadır. Bu karşılaştırma ile Code Pénal’den dahil edilen, uyarlanan ve dışarıda bırakılan noktalara dikkat çekilerek, 19. yüzyıl Fransız ahlak ve cinsiyet anlayışının Osmanlı kültürel ve hukuki coğrafyasında var olan “ırz” kavramı yoluyla adaptasyonu ve yerlileştirilmesi esnasında geliştirilen cinsiyetçi ve ahlakçı vatandaşlık/teba‘ tanımına işaret etmektedir. Dolayısıyla makale, 1858 ceza kanunnamesinin Fransız cinsiyetçi ahlâk normlarının Osmanlı toplumsal cinsiyet düzenine adapte edilebilmesini sağlayarak esasında cinsiyetli ve evrensel olmayan bir vatandaşlık tanımının oluşturulmasında kurucu bir role sahip olduğunu iddia etmektedir.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Kaynak
Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
5
Sayı
2
