Aker, Ahmet TamerIşık, Emek İlke2023-08-152023-08-152023https://hdl.handle.net/11411/5119ÖZET: Bu araştırmada birinci amaç, yas yaşantısı olan yetişkin bireylerde psikolojik sağlamlık, travmatik yas ve travma sonrası büyüme arasındaki ilişkilerin incelenmesidir. Araştırmanın ikinci amacı ise çeşitli demografik değişkenler (cinsiyet, çalışma durumu, medeni durum) ile vefat eden kişiye yakınlık, vefat eden kişinin ölüm nedeni, intihar düşüncelerinin varlığı ve psikolojik destek varlığının travma sonrası büyüme ile ilişkisini incelemektir. Örneklem, sevdiği bir yakını vefat eden 276 katılımcıdan oluşmaktadır. Katılımcıların yaşları 20 ile 66 arasında değişmektedir. Çalışmada Demografik Bilgi Formu, Yas Bilgi Alma Formu, Travma Sonrası Büyüme Ölçeği, Yetişkin Psikolojik Sağlamlık Ölçeği ve İki Boyutlu Yas Ölçeği kullanılmıştır. Elde edilen veriler normal dağılım sınırları içinde olduğu için verilerin analizinde parametrik hipotez testleri tercih edilmiştir. Yapılan analiz sonucunda demografik değişkenlerden cinsiyetin travma sonrası büyümeyi yordadığı; çalışma durumu ve medeni durumun ise travma sonrası büyüme düzeyinde anlamlı bir farklılık yaratmadığı bulunmuştur. Araştırma değişkenlerinden yas sürecinde intiharı düşünmenin travma sonrası büyümeyi yordadığı; vefat eden kişiye yakınlık, vefat eden kişinin ölüm nedeni ve kayıptan sonra psikolojik destek almanın ise travma sonrası büyüme düzeyinde anlamlı bir farklılık yaratmadığı bulunmuştur.ABSTRACT: The primary aim of this study is to examine the relationships between psychological resilience, traumatic grief, and post-traumatic growth in adults who have experienced bereavement. The second aim of the study is to examine the relationship between various demographic variables (gender, employment status, marital status) and closeness to the deceased, the cause of death of the deceased, the presence of suicidal thoughts and the presence of psychological support with post-traumatic growth. The sample consists of 276 participants whose loved one passed away. The ages of the participants ranged from 20 to 66. Demographic Information Form, Grief Information Form, Post Traumatic Growth Scale, Adult Resilience Scale and Two-Dimensional Grief Scale were used in the study. Since the data obtained were within the limits of normal distribution, parametric hypothesis tests were preferred in the analysis of the data. As a result of the analysis, gender, one of the demographic variables, predicted post-traumatic growth; It was found that employment status and marital status did not make a significant difference in the level of post-traumatic growth. Among the research variables, thinking about suicide during the grieving process predicts post-traumatic growth; It was found that closeness to the deceased, the cause of death of the deceased, and receiving psychological support after the loss did not make a significant difference in the level of post-traumatic growth.İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ …………………………………………………………………….……iii İÇİNDEKİLER……………………...……………………………………….….iv KISALTMALAR………………………………………………………..………ix TABLO LİSTESİ………………………………………...………………………x ÖZET……………………………………………………………….………...…xii ABSTRACT……………………………………………...…………………..…xiii GİRİŞ…………………………………………………………..…………………1 1.1. YAS TANIMI VE TARİHÇESİ……………………………..……..………2 1.1.1. Yas ile İlgili Kuramlar………………...….…………………….…………3 1.1.2. Yas Türleri………...……….…..……….…………………..……….……..7 1.1.2.1. Normal Yas……………………………...……….………………………8 1.1.2.2. Patolojik Yas…………...………...………………………..……………..9 1.1.2.3. Travmatik Yas…...………………..…..…………..……………..…..…10 1.2. PSİKOLOJİK SAĞLAMLIK……………………………….…………….12 1.2.1. Psikolojik Sağlamlık Kavramının Tanımı……….……..……...…….....13 1.2.2. Psikolojik Sağlamlık ile İlişkili Faktörler……….…...…………....……15 1.2.2.1. Psikolojik Sağlamlıkta Koruyucu Faktörler………….……………...16 1.2.2.2. Psikolojik Sağlamlıkta Risk Faktörleri………...………………..……19 1.3. TRAVMA SONRASI BÜYÜME………………………………………….20 1.3.1. Travma Sonrası Büyüme Kavramının Tanımı………..……………..…24 v 1.3.2. Travma Sonrası Büyüme ile İlişkili Kavramlar……...………….……..26 1.4. ARAŞTIRMANIN AMACI………………………………………………..30 1.4.1. Araştırmanın Önemi……………..……...……………………………….31 1.4.2. Araştırma Soruları………..….…..…………………………...………….32 2. YÖNTEM……………………………………………………………………33 2.1. ARAŞTIRMA MODELİ…………………….…………………………….33 2.2. EVREN VE ÖRNEKLEM……………………….……..…………………33 2.3. VERİ TOPLAMA ARAÇLARI…………………………….……………..36 2.3.1. Demografik Bilgi Formu……….…………….…………………………..36 2.3.2. Yas Bilgi Alma Formu ………………….……………………………….36 2.3.3. Travma Sonrası Büyüme Ölçeği………..…………….…………………36 2.3.4. Yetişkin Psikolojik Sağlamlık Ölçeği…….……………….…………….37 2.3.5. İki Boyutlu Yas Ölçeği………………………….………..………………38 2.4. İŞLEM……………….…………….………………………………………..39 3. BULGULAR…………………………………………...……………………..41 3.1. CİNSİYETE GÖRE KATILIMCILARIN TRAVMA SONRASI BÜYÜME DÜZEYLERİNDEKİ FARKLILAŞMA DURUMUNA İLİŞKİN BULGULAR…………………………………………………………………….41 3.2. ÇALIŞMA DURUMUNA GÖRE KATILIMCILARIN TRAVMA SONRASI BÜYÜME DÜZEYLERİNDEKİ FARKLILAŞMA DURUMUNA İLİŞKİN BULGULAR……………………………………………………….....42 3.3. MEDENİ DURUMA GÖRE KATILIMCILARIN TRAVMA SONRASI BÜYÜME DÜZEYLERİNDEKİ FARKLILAŞMA DURUMUNA İLİŞKİN BULGULAR………………………………………………………………….…42 vi 3.4. VEFAT EDEN KİŞİYE OLAN YAKINLIK DURUMUNA GÖRE KATILIMCILARIN TRAVMA SONRASI BÜYÜME DÜZEYLERİNDEKİ FARKLILAŞMA DURUMUNA İLİŞKİN BULGULAR…..………………...43 3.5. KATILIMCILARIN YAKINLARININ ÖLÜM NEDENİNE GÖRE KATILIMCILARIN TRAVMA SONRASI BÜYÜME DÜZEYLERİNDEKİ FARKLILAŞMA DURUMUNA İLİŞKİN BULGULAR…………………….44 3.6. YAS SÜRECİNDE İNTİHARI DÜŞÜNME DURUMUNA GÖRE KATILIMCILARIN TRAVMA SONRASI BÜYÜME DÜZEYLERİNDEKİ FARKLILAŞMA DURUMUNA İLİŞKİN BULGULAR………………….…45 3.7. KAYIPTAN SONRA PSİKOLOJİK DESTEK ALMA DURUMUNA GÖRE KATILIMCILARIN TRAVMA SONRASI BÜYÜME DÜZEYLERİNDEKİ FARKLILAŞMA DURUMUNA İLİŞKİN BULGULAR…….................................................................................................46 3.8. TRAVMATİK YAS, PSİKOLOJİK SAĞLAMLIK VE TRAVMA SONRASI BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİLERE YÖNELİK BULGULAR…………………………………………………………………….46 3.9. TRAVMATİK YAS VE PSİKOLOJİK SAĞLAMLIĞIN TRAVMA SONRASI BÜYÜME DÜZEYİNİ YORDAMA GÜCÜNE YÖNELİK BULGULAR………………...…………………………………………………..49 4. TARTIŞMA……...………………………………………...…………………51 4.1. CİNSİYETE GÖRE KATILIMCILARIN TRAVMA SONRASI BÜYÜME DÜZEYLERİNDEKİ FARKLILAŞMA DURUMUNA İLİŞKİN BULGULARIN TARTIŞILMASI……………………………………………..51 4.2. ÇALIŞMA DURUMUNA GÖRE KATILIMCILARIN TRAVMA SONRASI BÜYÜME DÜZEYLERİNDEKİ FARKLILAŞMA DURUMUNA İLİŞKİN BULGULARIN TARTIŞILMASI…………………………………..52 vii 4.3. MEDENİ DURUMA GÖRE KATILIMCILARIN TRAVMA SONRASI BÜYÜME DÜZEYLERİNDEKİ FARKLILAŞMA DURUMUNA İLİŞKİN BULGULARIN TARTIŞILMASI…………………………………………..…53 4.4. VEFAT EDEN KİŞİYE OLAN YAKINLIK DURUMUNA GÖRE KATILIMCILARIN TRAVMA SONRASI BÜYÜME DÜZEYLERİNDEKİ FARKLILAŞMA DURUMUNA İLİŞKİN BULGULARIN TARTIŞILMASI…………………………………………………….…….……53 4.5. KATILIMCILARIN YAKINLARININ ÖLÜM NEDENİNE GÖRE KATILIMCILARIN TRAVMA SONRASI BÜYÜME DÜZEYLERİNDEKİ FARKLILAŞMA DURUMUNA İLİŞKİN BULGULARIN TARTIŞILMASI………………………………………………..…….…….…..54 4.6. YAS SÜRECİNDE İNTİHARI DÜŞÜNME DURUMUNA GÖRE KATILIMCILARIN TRAVMA SONRASI BÜYÜME DÜZEYLERİNDEKİ FARKLILAŞMA DURUMUNA İLİŞKİN BULGULARIN TARTIŞILMASI…………………………………………………………..……55 4.7. KAYIPTAN SONRA PSİKOLOJİK DESTEK ALMA DURUMUNA GÖRE KATILIMCILARIN TRAVMA SONRASI BÜYÜME DÜZEYLERİNDEKİ FARKLILAŞMA DURUMUNA İLİŞKİN BULGULARIN TARTIŞILMASI……………………………………………..56 4.8. TRAVMATİK YAS, PSİKOLOJİK SAĞLAMLIK VE TRAVMA SONRASI BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİLERE YÖNELİK BULGULARIN TARTIŞILMASI………….………………………………….57 4.9. TRAVMATİK YAS VE PSİKOLOJİK SAĞLAMLIĞIN TRAVMA SONRASI BÜYÜME DÜZEYİNİ YORDAMA GÜCÜNE YÖNELİK BULGULARIN TARTIŞILMASI……………………………………………..59 5. SINIRLILIKLAR VE ÖNERİLER…………………...………………….…60 SONUÇ…………………………………………………………..………………61 viii KAYNAKÇA……………………………………………………...…………….63 EKLER………………………………………………………….……...………..85 Ek-1 Bilgilendirilmiş Onam Formu………………………………………...….85 Ek-2 Demografik Bilgi Formu ve Yas Bilgi Alma Formu……………………86 Ek-3 İki Boyutlu Yas Ölçeği…………………………...……………………….87 Ek-4 Yetişkin Psikolojik Sağlamlık Ölçeği………………………………...….94 Ek-5 Travma Sonrası Büyüme Ölçeği (TSBÖ)…………………………...…..97 Ek 6 Etik Kurul Değerlendirme Sonucu………………………………………99trinfo:eu-repo/semantics/openAccessTravmatik YasPsikolojik SağlamlıkTravma Sonrası BüyümeÖlüm NedeniVefat Eden Kişiye YakınlıkTraumatic GriefResiliencePost-traumatic GrowthCause of DeathProximity to The DeceasedArticle